Voor het bevorderen van een duurzame en productieve landbouw is het planten van bomen op akkers in de Sahel van doorslaggevende betekenis. Dit gebeurt met name in het kader van agroforestry acties die gebaseerd zijn op verbetering/behoud van bodemvruchtbaarheid met boomsoorten die zowel de bodemvruchtbaarheid verbeteren als veevoeder en andere producten leveren. Met een plantdichtheid van 100 bomen per hectare (10 m. x 10 m.) kan zo een situatie gecreëerd worden die het mogelijk maakt de grond duurzaam te verbouwen met jaarlijkse gewassen, zonder dat de bodem uitput. Dit is gebaseerd op het principe dat bomen nutriënten omhooghalen uit diepere bodemlagen en op fixatie van luchtstikstof door bacteriën in de bodem, een eigenschap van vooral Acacia soorten. Boom dichtheden van rijbeplantingen met 100 bomen per hectare resulteren in een bezettingsgraad voor bomen van ongeveer 15% van de grond die dus niet beschikbaar is voor het gewas. Doordat de bomen gesnoeid worden in de droge tijd voor veevoer is het verlies in groei van de akkerbouw gewassen door schaduw beperkt. Voorts wordt het “verlies” op ruime wijze gecompenseerd door de verbeterde bodemvruchtbaarheid (dus minder kosten voor bemesting) en de levering van al eerder genoemde producten voor het bedrijf (veevoer en dus indirect meer organische mest) en de verkoop. De balans is dan ook positief.

Agroforestry heeft nog andere elementen, met name het planten van levende hagen, met het doel akkergronden te beschermen tegen loslopend vee. Deze hagen beschermen eveneens de bomen. Daarnaast geven zowel de bomen als de hagen leefplekken voor kleine dieren als vogels, hagedissen en anderen. Om de bomen in een korte periode te kunnen planten is het nodig een grondboor aan te schaffen. Voor het hakselen van de bladeren wordt een hakselaar gekocht. Het vervoer gaat per bromfiets met aanhangsel. Deze worden via een microkrediet ter beschikking gesteld aan een drietal jongeren die hiervoor een bedrijfje op gaan richten.

Niet onvermeld moet blijven dat het Afrikaanse savanne landschap traditioneel betiteld wordt als zijnde een “parc arboré” en dat boeren zeer goed het belang van deze bomen inzien voor het behoud van hun akkers.

In Burkina Faso is water van levens belang. Zonder water zal er geen leven zijn. Er valt wel regen, maar praktisch alleen in de periode van juni tot medio september. In die periode moet er worden gezaaid, moet het gewas kiemen en gaan groeien. Na deze 3 maanden moet het rijpen en ten slotte worden geoogst en opgeslagen. Het water is ook van belang voor het vee van de rondtrekkende Peulh.

Vanwege het grote belang van water heeft Sahelp in het kader van plattelandsontwikkelingen in de omgeving van Bousse in een vijftal dorpen inmiddels wateropslagplaatsen (=boulies) aangelegd. Voor het grotere machinale grondverzet wordt een aannemer ingeschakeld. De dam wordt beschermd door een laag, door de bevolking uitgehouwen en bijeengeraapte, rotsblokken. Om damdoorbraak te voorkomen wordt er ook een beschermde overlaat aangelegd waar het overtollige water overheen loopt.

Het mes snijdt nu aan twee kanten. Drinkwater voor de dieren en water om ook in de droge tijd tuinbouw producten te telen. Het telen is een arbeidsintensief werk dat veelal door de vrouwen en kinderen gebeurd. Met een hand/voetpomp wordt het water uit de boulie gepompt in een opvangbak, waarin een metalen gieter is geplaatst. Hiermee worden de perceeltjes bewaterd, zodat er geen drup verloren gaat. Om te voorkomen dat de tuinen door de rond lopende koeien, schapen en geiten kaal worden gevreten is er een omheining van gaas en stekelige takken gemaakt.

Voor een goede opbrengst is het van belang dat er bemest gaat worden. Kunstmest is duur en niet duurzaam. De door de koeien achter gelaten vlaaien worden na te zijn opgedroogd gebruikt om samen met ander plantafval te benutten voor compostering.

Meer dan 80% van de bevolking ouder dan 30 jaar is ongeletterd. Dit staat iedere ontwikkeling in de weg. Het vergroot de kloof tussen oud en jong. Een belangrijk onderdeel van het plattelandsprogramma is dan ook de alfabetisering voor iedereen. In een uitermate eenvoudig gebouw van 3 bij 6 m. met één deur en twee kleine ramen vindt het basis onderwijs plaats. Toch mogen de resultaten er zijn. De ouderen weten wat de jongeren op school leren en kunnen hun ondersteunen en ze zijn nu ook zelf in staat kranten en afrekeningen te lezen. In de kleine gebouwtjes worst ook bijscholing gegeven over productie methoden en worden de oogst resultaten besproken.

Een ander onderdeel is het weven van traditionele stoffen. Hiervoor zijn door de smid volgens een beproefd ontwerp ijzeren weefgetouwen gelast. De weefgetouwen worden in de schaduw van een groepje bomen of onder een strooien afdak geplaatst. In groepjes zijn de vrouwen in de droge tijd bezig met, het weven van banen stof van geverfde katoenen draden. Deze banen stof worden vervolgens aan elkaar genaaid zodat er kledingstukken en/of hoofddoeken ontstaan. Tussen het weven door is er ook voldoende tijd voor het uitwisselen van de laatste nieuwtjes. Het is net alsof je bij de kapper zit.

Bij ons bezoek bleek wel dat deze in gang gezette ontwikkelingen enorm op prijs werden gesteld. Een groepje vrouwen kwam naar de ontmoetingsplaats aan gedanst waarbij werd gezongen onder een ritmisch handgeklap. Een vertegenwoordiger van de vrouwen hield nog een bedankrede, waarna we enkele kleding stukken aangeboden kregen.

De afgelopen jaren heeft het plattelandsprogramma zijn vruchten afgeworpen. In het gebied bij Boussé wordt gestreefd naar verhoogde gewas opbrengsten. Voor de implementatie van nieuwe zaaimethoden, erosiebestrijding, boomaanplant met de halve maan methode wordt gebruik gemaakt van geoefende landbouwvoorlichters.

Zij geven in eerste instantie theoretische uitleg waarom gekozen wordt voor deze andere aanpak. Het vroegere handwerk met de dabba is inmiddels grotendeels vervangen door de eg en de ploeg. Vervolgens worden de dorpelingen begeleid bij de verschillende activiteiten. Uiteraard moeten zij het zelf doen, maar oefening baart kunst. Het is dan ook belangrijk dat de eerste oefening goed gevolgd wordt en dat gewezen wordt op het belang van een nauwgezette uitvoering. Immers men zal vooral kijken naar de opbrengst van de gewassen. Mocht deze niet voldoen aan de verwachtingen dan is het lastig om de nieuwe methode geaccepteerd te krijgen. Het is vervolgens van groot belang dat er zo nodig tussen het zaaien en oogsten wordt bekeken hoe het effect van erosie bestrijding en aanleg van boulies op de grondwaterstand is geweest. Hoe langer de wortels hebben kunnen profiteren van het vocht in de grond hoe hoger de opbrengst. Bij de oogst is het belangrijk om de opbrengst op een goede wijze vast te leggen, zodat goede vergelijkingen kunnen worden gemaakt tussen vroeger en nu, tussen velden met erosie bestrijding en zonder etc. .

Om te bekijken of de praktijk de theorie heeft gevold wordt er voor de regentijd de stand van zaken bekeken en wordt jaarlijks in november een evaluatie rapport opgesteld. Vanuit het project is Paul Kleene hiervoor aangesteld. Paul heeft jarenlange ervaring met landbouw activiteiten in Afrika en is ook woonachtig in Burkina Faso. De evaluatie rapporten worden aangevuld met foto's en opbrengst staten.